Bundan önceki bir yazımızda proprioseptif duyu ve bu duyunun yaşantımıza olan etkilerinden bahsetmiştik. Çocuklarımızın aşırı duyarlı yada az duyarlı oluşunun günlük yaşantılarına olan etkilerini yazmış ve bunun üzerine bir kaç örnek vermiştik. Şimdi ise proprioseptif fonksiyon bozukluğunun özelliklerini gösteren çocukları anlamak için bir kaç liste sunacağız. Çocuğunuzda veya öğrencilerinizde fark edilir şekilde gözlediklerinizi işaretleyerek senkronize olamayan davranışları açıklayabilmek için gerekli davranış serilerini fark edeceksiniz.
Ayrıca proprioseptif fonksiyon bozukluğu, genellikle taktil duyu veya vestibüler fonksiyon bozukluğu ile bir arada var olur. Umarız sizin için bu yazıyı okumak çocuğunuzda veya öğrencinizde var olan gözlemlediğiniz ve bir sorun olduğunu düşündüğünüz davranışların temel sebebini açıklayıcı ve anlamlandıran bir yazı olur. Özellikle otizmi olan çocukların aileleri ve öğretmenleri için detaylıca incelenmesi gereken bir konu.
-Duyusal arzu duyan çocuk şunları yapabilir:
Kasten çevresindeki objelere çarpar. Yüksek yerlerden atlar, yaprak yığınının üstüne atlar, insanlara dokunur.
Yürürken ayağını yere sertçe vurur.
Topuklarını yere yada sandalyesine vurur.
Yürürken elindeki objeleri duvara yada parmaklıklara vurur.
Canlılık seviyesini ayarlamak için, kendisini uyarıcı aktiviteler yapar. Örneğin başını vurur,tırnaklarını yer, parmaklarını emer ya da parmaklarını çatırdatır.
Sürekli ellerini yüzeylere sürer.
Yatakta sıkıca yorganın etrafına sarılmasından yada sıkıştırılmasından hoşlanır.
Ayakkabı bağcıklarının, şapkasının ve kemerinin sıkı sıkı bağlanmış olmasını tercih eder.
Gömlek manşetleri, şapkasının bağcığı, kalem, oyuncaklar ve sakız gibi objeleri sürekli çiğner. Çocuk sadece lastik benzeri yiyecekleri tercih edebilir.
Agresif görünebilir.
-Proprioseptif girdiye aşırı tepki gösteren bir çocuk şunları yapabilir:
Hareket etmemeyi tercih eder.
Uzuvları pasif olarak hareket ettirildiğinde mutsuz olur.
Kaslarını germesi yada kasması gerektiğinde mutsuz olur.
Zıplamak, hoplamak, koşmak, emeklemek, yuvarlanmak gibi güç gerektiren ve kaslara proprioseptif girdi sağlayan fiziksel aktivitelerden kaçınır.
Yemek seçer.
-Az tepki gösteren çocuk şunları yapabilir:
Az gücü vardır.
Az kas tonusunu kompanse etmek için yazı yazarken dirseklerini kaburgalarına yaslar ve ayakta dururken dizlerini sıkıca birbirine birleştirir.
Sık sık oyuncaklarını kırar.
-Zayıf ayırt etmesi ve hareket planlama bozukluğu olan çocuk şunları yapabilir:
Zayıf vücut farkındalığı ve motor kontrolü vardır.
Hareketlerini planlamada ve uygulamada zorlanır.Atkısını bağlamak yada gözlüklerini takmak gibi motor görevlerini kontrol etmek ve uygulamak, çocuk ne yaptığını göremediği için özellikle daha zor olabilir.
Birisi ceketini giymesine yardım ederken, kıyafetlerini giyerken yada çıkarırken vücudunu konumlandırmakta zorlanır.
Objelere ve kişilere kıyasla kendi vücudunun nerede olduğunu anlamakta zorlanır. Bu nedenle sık sık düşer, sendeler, eşyalara çarpar.Merdiven inmekte ve çıkmakta zorlanır.
Uzayda hareket ederken korkar.
-Yetersiz hareket sınıflandırması olan çocuk şunları yapabilir:
Ceketine kolunu sokmak yada tırmanmak gibi görevler için gerekli olandan daha fazla yada daha çok kaslarını kasar ve uzatır.
Kalemi ya yazı yazamayacak kadar hafif yada kalemin ucu kırılacak kadar sıkı tutar.
Yazıları kirli görünüşlü olur. Hatta silinmekten üstüne delikler dahi açılmış olabilir.
Sık sık objeleri kırar. Adeta porselen mağazasındaki boğa gibidir. Her şeyi devirir.
El ile çalıştırılması gereken şeyleri sık sık kırar (lamba düğmesi, saç tokası ve iç içe geçen oyuncaklar gibi).
Objeleri eline alırken( örneğin bir bardak süt) gereğinden fazla güç gösterir, objelerin havada uçmasına neden olur.
Objeleri eline alırken gereğinden daha az güç gösterir ve bu nedenle kaldıramaz. Botlarının yada oyuncakların çok ağır olduğundan yakınır.
Objeler aynı ağırlıkta değilse aynı anda bir kaç objeyi kaldırmakta taşımakta zorlanır. ”Ağır ve hafif ”kavramlarını anlamayabilir.
-Duyusal kaynaklı postüral bozukluğu olan çocuk şunları yapabilir:
Duruşu kötüdür.
Masada çalışırken başını ellerine yaslar.
Sandalyeye, masaya yada yere otururken anında çöker.
Sandalyenin köşesine oturur ve ekstra denge için bir ayağını hep yerde tutar.
Tek ayağının üstünde dururken dengesini kontrol edemez.
-Duygusal açıdan güveni olmayan çocuk şunları yapabilir:
Sıradan hareket deneyimlerine katılmaktan kaçınabilir çünkü bu deneyimler onu rahatsız yada yetersiz hissettirmektedir.
Sürekli daha önce öğrenmiş olduğu aktiviteleri tekrar etmek ister ve yeni fiziksel aktiviteleri denemekten kaçabilir.
Öz güveni olmayabilir ve hiç denemeden dahi ” Ben bunu yapmam.” der.
Tanımadığı durumlarda cesaretsiz olabilir.
